EMDR na een miskraam of stilgeboorte?
5 redenen om (ook) voor gespecialiseerde rouwbegeleiding te kiezen

Vrouwen die een miskraam of stilgeboorte meemaken worden regelmatig, en in mijn beleving steeds vaker, doorverwezen naar een EMDR-therapeut. Dat is heel mooi, want EMDR kan in bepaalde gevallen heel helpend zijn. In mijn praktijk zie ik echter regelmatig dat met alléén EMDR niet altijd voldoende wordt aangesloten bij de complexiteit van de impact die een miskraam of later zwangerschapsverlies kan hebben.

Met dit artikel wil ik het inzicht in de complexiteit van dit verlies vergroten. Zowel bij ouders die verlies in de zwangerschap meemaken als bij professionals die met deze ouders werken. Ik vind het belangrijk dat er meer bewustwording komt rond dit thema, zodat deze ouders vaker en sneller de hulp krijgen die het beste past bij hun persoonlijke situatie. Gespecialiseerde rouwbegeleiding levert hierin een belangrijke bijdrage en die wordt mijns inziens nog te vaak onderschat.

Voorop staat wat mij betreft dat EMDR en gespecialiseerde rouwbegeleiding allebei waardevolle benaderingen zijn na het verlies van een kindje in de zwangerschap. Ze zijn gericht op verschillende aspecten van het herstelproces, waardoor ze elkaar vooral mooi aanvullen en zeker niet uitsluiten.

Het doel van EMDR

EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) is therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van een schokkende ervaring, bijvoorbeeld van een ongeval, (seksueel) geweld of een verlieservaring. Het is erop gericht om je hersenen te ‘herprogrammeren’ waardoor de negatieve emotionele lading van herinneringen aan nare gebeurtenissen minder sterk wordt. Daardoor verminderen ook de klachten die met deze herinneringen samenhangen.  EMDR kan een effectieve therapie zijn voor verschillende vormen van trauma, ook na zwangerschapsverlies. Bijvoorbeeld als een oncontroleerbare angst of paniek ontstaat, mogelijk gepaard met herbelevingen en/of vermijdingsgedrag.

Zwangerschapsverlies, rouw en PTSS-klachten

Een miskraam en later zwangerschapsverlies vraagt, net als elk ander verlies, bovenal om een rouwproces. Dit ‘onzichtbare’ verlies is een specifieke vorm van verlies die vraagt om een specifieke benadering. Die is anders dan bij andere vormen van verlies. Een verlies in de zwangerschap is voor veel vrouwen een traumatische gebeurtenis. Niet voor niets ervaart 1 op de 5 vrouwen hierna PTSS-gerelateerde klachten. Tot bepaalde hoogte kunnen deze klachten horen bij een gezond rouwproces. Dat betekent dat gerichte begeleiding bij het rouwen, en dus het expliciet stilstaan bij het verlies en alle emoties die daarbij horen, in veel gevallen ook helpt om deze PTSS-gerelateerde klachten te verminderen of te laten verdwijnen. Denk aan slaapproblemen, nachtmerries, angst -en paniekgevoelens, neerslachtigheid en angst voor een nieuwe zwangerschap. Om van dit soort klachten af te komen is EMDR is niet altijd noodzakelijk of het meest passend.

De ‘beste’ benadering

Welke benadering het meest passend is, is afhankelijk van meerdere factoren. Onder andere de voorgeschiedenis van de ouder(s) die zwangerschapsverlies meemaakt. Dan gaat het bijvoorbeeld om het psychische welzijn van de persoon vóór het verlies, eerdere verlieservaringen of andere (traumatische) gebeurtenissen in het leven. Daarnaast speelt ook de sociale omgeving een belangrijke rol; vindt de persoon voldoende steun en erkenning in zijn/haar omgeving en hoe veilig en stabiel is de nabije omgeving? Gezamenlijk bepalen deze factoren de veerkracht en de draagkracht van de betreffende ouder(s).

EMDR ondersteunt het rouwproces, maar vervangt het niet

Hoewel EMDR een zeer effectieve manier kan zijn om specifieke traumatische herinneringen te verzachten, is het niet zo dat rouwen om het verlies niet meer nodig is. Als het verlies traumatisch is, kan het rouwproces heel zwaar zijn en lang duren. Hierbij kan EMDR als ondersteuning van het rouwproces worden ingezet. Ik zie het dus als een waardevolle aanvulling op het rouwproces, maar niet als vervanging. Mijn indruk is dat het in de praktijk soms wel zo wordt geïnterpreteerd. Dat schept verkeerde verwachtingen en zorgt ervoor dat het rouwen onvoldoende aandacht krijgt.

5 redenen om (ook) te kiezen voor gespecialiseerde rouwbegeleiding

  • Inzet van verschillende methoden en technieken
    Waar EMDR nuttig kan zijn bij het verwerken van één of meer specifieke traumatische gebeurtenissen, kan gespecialiseerde hulp een breder scala aan benaderingen bieden die specifiek zijn ontwikkeld voor het ondersteunen van mensen die een miskraam of later zwangerschapsverlies hebben meegemaakt. Je kunt hierbij denken aan gesprekken, cognitieve gedragstherapie, mindfulness, systemische- en/of lichaamsgerichte oefeningen. Door verschillende methoden en technieken te combineren, kan gespecialiseerde begeleiding beter inspelen op de specifieke behoeften en symptomen van de persoon die het verlies heeft meegemaakt.
  • Aansluiting bij persoonlijke situaties en complexe emoties
    Zwangerschapsverlies kan een complexe en unieke vorm van trauma zijn, waarbij emotionele, fysieke en relationele aspecten betrokken zijn. Het omvat vaak complexe emoties als diepe rouw, verdriet, schuldgevoelens, angst, onzekerheid en mogelijk ook trauma-gerelateerde symptomen. Gespecialiseerde hulp richt zich op al deze verschillende aspecten van het verlies en biedt een meer holistische benadering van genezing en herstel. Gespecialiseerde begeleiding komt tegemoet aan de unieke behoeften van elk individu. Het helpt de betreffende persoon om te gaan met persoonlijke ervaringen, maar ook om eventuele complicaties, zoals angst voor toekomstige zwangerschappen, te adresseren en te reduceren. Met dit individuele maatwerk kan beter worden ingespeeld op specifieke persoonlijke omstandigheden en behoeften.
  • Kennis, erkenning en herkenning
    Verlies in de zwangerschap is een specifieke vorm van verlies die om specifieke kennis en gerichte aandacht vraagt. Gespecialiseerde begeleiding biedt een veilige omgeving, vol met de benodigde kennis en erkenning rond dit specifieke verlies. Ouders kunnen vrijuit praten over hun gevoelens en ervaringen in een begripvolle omgeving zonder oordelen. In veel gevallen is de begeleider zelf ervaringsdeskundig, waardoor de ouders veel herkenning vinden en weinig woorden nodig hebben om begrepen te worden. Ook leren ze individueel of als koppel hoe ze kunnen omgaan met hun verlies en de bijbehorende emoties.
  • Aandacht voor relationele en sociale aspecten van verlies
    Het verlies van een kindje in de zwangerschap heeft niet alleen grote impact op de vrouw die het kindje droeg, maar ook op haar partner, het gezin, de relatie, het werk, vriendschappen en familierelaties. Hier speelt regelmatig veel onbegrip en/of ongemak, wat zorgt voor gevoelens van isolatie en eenzaamheid. Naast aandacht voor de emotionele impact heeft gespecialiseerde begeleiding ook aandacht voor de sociale impact en complexe sociale situaties. Het helpt om te weten dat ze niet alleen zijn en dat hun gevoelens geldig en begrijpelijk zijn. Ook geeft deze begeleiding ze handvatten om met deze situaties om te gaan, op een manier die recht doet aan het verlies en de eigen gevoelens, waarbij de eigen grenzen goed worden bewaakt.
  • Aandacht voor de toekomst
    Het verlies van een kindje in  de zwangerschap betekent een verlies dat de ouders voor de rest van hun leven met zich meedragen. Gedurende hun leven komen er veel momenten waarop de pijn en het gemis van het kindje dat ze verloren hebben extra voelbaar kan worden. Denk aan de geboortedatum, de uitgerekende datum, vader- en moederdag en andere feestdagen zoals Sinterklaas, Pasen, Kerst en Oud en Nieuw. Ook de zwangerschap en/of de geboorte van een gezond kindje na het verlies kan ervoor zorgen dat de pijn en het gemis van het verloren kindje opnieuw extra aanwezig is.
    Gespecialiseerde begeleiding helpt ouders niet alleen bij het omgaan met het verlies, maar ook bij het bevorderen van hun herstel en veerkracht. Ze krijgen tools, technieken en strategieën aangeboden om te leren leven met het verlies en om langzaam weer een betekenisvol leven op te bouwen. Ze (her)ontdekken en bevorderen daarmee hun eigen veerkracht tijdens het rouwproces.

Persoonlijk advies?

Veel vrouwen en koppels die verlies in de zwangerschap meemaken, weten niet bij wie ze moeten aankloppen voor passende hulp in hun situatie. Hebben ze een psycholoog nodig? Of zijn gesprekken met een POH of MMW voldoende? Is het raadzaam om de hulp van een EMDR-/traumatherapeut in te roepen of is gespecialiseerde rouwbegeleiding toereikend?

Met mijn kennis van psychologie, coaching en zwangerschapsverlies en mijn ervaring met het begeleiden van vrouwen en koppels die verlies in de zwangerschap hebben meegemaakt, kan ik goed inschatten welke hulp voor jou het meest passend is.

In een gratis adviesgesprek verkennen we samen waar je staat, wat je nodig hebt en bij wie je daarvoor aan het juiste adres bent. Na dit gesprek weet je meteen hoe je verder komt. Ook krijg je enkele persoonlijke tips waarmee je direct aan de slag kunt.

AFSPRAAK INPLANNEN

Esther Cozijnsen

SOCIAAL PSYCHOLOOG
–
PROFESSIONEEL COACH (NOBCO)
–
GESPECIALISEERD IN ZWANGERSCHAPSVERLIES
–
ERVARINGSDESKUNDIGE